Zamek Księcia Henryka na Grodnej

Zamek Księcia Henryka – stan przed remontem

Zamek Księcia Henryka na Grodnej – romantyczne marzenia podnoszą się z ruin

Coraz więcej jest zabytków – kilka lat temu opuszczonych i pozostających w ruinie, wywołujących ukłucie żalu – dziś odzyskuje swój dawny blask. Każdy, kto zna i kocha dolnośląski krajobraz może podczas wędrówek po Sudetach miło się rozczarować. Z wolna znikają kupki gruzu – obiekty wcześniej niszczone, zapomniane i niechciane a pełne historii i krajobrazowego uroku znów zaczynają żyć. 

Zamek Księcia Henryka na Grodnej           rok 2022                                                fotoPort.pl

Na Grodnej

Spoglądając na mapę Karkonoszy zobaczymy u ich podnóża, między Marczycami a Staniszowem w paśmie Wzgórz Łomnickich zaznaczone ich najwyższe wzniesienie – to Grodna o wysokości 506 m npm. Tu mapka. Na wierzchołek ten wygodnie możemy dojść ze Staniszowa znakowanym szlakiem, także z Marczyc wiedzie nieco bardziej stromo poprowadzona na niebiesko znakowana ścieżka, podobnie jak i żółta z Sosnówki .

Zamek Księcia Henryka na Grodnej            2022                         fotoPort.pl

Romantyczne urządzanie krajobrazu

Na szczycie usianego niewielkimi skałkami wzgórza rozpoczęto w roku 1806 budowę obiektu który wedle ówczesnych romantycznych trendów miał upiększać krajobraz i rzecz jasna podnosić prestiż fundatora – nawiązując przy tym do architektonicznych wzorców średniowiecznych. Zamki i warownie były już wówczas celem wędrówek arystokratycznych turystów (zobacz : Historia ryta w skale). Słów kilka należy się fundatorowi – był nim Henryk von Reuss – ( Heinrich XXXVIII Reuss –Köstritz ) –ówczesny hrabia Rzeszy, książę, rotmistrz pruskiej armii. Dzięki poślubieniu Henrietty Friederiki Ottilie von Schmettow otrzymał w wianie dobra staniszowskie – i trzeba przyznać, że o nie dbał – prócz budowy zameczku na Grodnej był fundatorem staniszowskiej szkoły i browaru. To on, poprzez sprowadzenie z Francji piwowara Christiana Gottlieb’a Koernera przyczynił się do rozsławienia Staniszowa.  Koerner w roku 1810 wynalazł recepturę legendarnego niemal Prawdziwego Gorzkiego Likieru Staniszowskiego (obecnie likier Echt Stonsdorfer jest nadal produkowany lecz w Niemczech, w okolicy Hamburga). Posiadłość rodowa Henryka i Henrietty w Staniszowie – pałac, folwark i park także i dziś znajduje się we właściwych rękach i rozkwita – zdecydowanie warto tam zajrzeć (strona Pałac Staniszów ).

Zamek Księcia Henryka – stan w grudniu 2010

Zameczek

Sam zamek na Grodnej składał się z wysokiej na 15 m wieży (baszty) i dwukondygnacyjnego budynku zadaszonego – oba zwieńczone były blankami – a w środku były dwa spore pomieszczenia. Początkowo pełnił on rolę zameczku myśliwskiego i atrakcji dla arystokratów (budowla o podobnym przeznaczeniu, dziś w ruinie jest przy dawnym pałacu Radziwiłłów i Czartoryskich w nieodległej Ciszycy).

W latach późniejszych zamek księcia Henryka był odwiedzany licznie, lecz już przez nie tak utytułowanych turystów. Mogli oni prócz wspaniałego widoku z wieży liczyć na poczęstunek. Zameczek był powiększany i przebudowywany m. in. w 1846 roku – a na starych rycinach i fotografiach możemy prześledzić jak zmieniał się jego wygląd – na przykład rycina i późniejsza fotografia.

Przy odkrywaniu zamkowych dziejów nieco pocieszającym okazał się fakt, iż degradacja i niszczenie zameczku rozpoczęło się już w latach międzywojennych – wtedy już był on opuszczony. (Potwierdzają to także„graffiti” turystów z tamtych czasów na zachowanych tynkach okien wieży – zobacz na jednej z fotografii poniżej).

Ilekroć spoglądałem na dobrą skądinąd turystyczną mapę Karkonoszy to nieco irytował mnie opis zamku gdzie widnieje on jako „sztuczna ruina”. Cóż, to była ruina całkiem prawdziwa nie zaś sztuczna, stworzona w zupełnie naturalny dla ruin sposób – podobnie jak i zdecydowana większość gruzowisk w regionie. Zamiarem księcia Henryka nie było budowanie ruiny.

Zamek Księcia Henryka – stan w grudniu 2010

Odbudowa

Podnoszenie obiektu z tego stanu rozpoczęło się w 2015 roku – i choć jeszcze jest wiele do zrobienia to od początku maja 2016 roku czynna jest wieża widokowa. Nowiutkie, stalowe schody ślimakiem wprowadzają na wierzchołek baszty. Prace remontowe postępują i w planach jest całkowite odtworzenie zamku. Na wieżę zamkową – skąd rozpościera się wspaniały widok na Karkonosze i zalew Sosnówka – możemy wejść (wykupując bilet) od 9:00 do 18:00 (od maja do października).

Zamek Księcia Henryka na Grodnej                                                                fotoPort.pl

 Dobrze się stało, że udało się przerzedzić drzewostan wokół wieży i położonej niżej skałki – (uznanie dla Nadleśnictwa) – a osobie, która zapewne najpierw zakochała się w tym miejscu a następnie rozpoczęła odbudowę należy życzyć powodzenia i wytrwałości.

Więcej o rodzinie von Reuss  i o wędrówce śladami ciekawych historycznych napisów z okresu pierwszej wojny światowej porozrzucanych na skałach masywu Skalnika – (których zleceniodawcą był inny książę Henryk von Reuss) zobaczycie i przeczytacie  w : Skalnik – wezwanie na granitowej skale  .

Ciekawostka – w rodzie Reuss wszyscy potomkowie nosili imię Henryk – różnili się jednak dodawanym kolejnym liczebnikiem.

Wierzchołek Grodnej – odrestaurowany zamek Księcia Henryka

© Jeśli prezentowane fotografie chcą Państwo wykorzystać proszę o kontakt . Zdjęcia i tekst chronione są prawem autorskim.