Świerk – drzewo, które zwycięża czas

Świerki w Górach Izerskich

Świerkowa tajemnica

Pospolity, spotykany głównie w górskich lasach naszego kraju świerk nie jest wcale takim zwykłym drzewem za jakie je mamy.

Gościmy to drzewko co roku w naszych domach – jest w centrum zainteresowania dzieci, darzy rodziny ciepłem tradycji.  Symbolika tego drzewa okazuje się jednak w świetle ostatnich odkryć daleko dalej idąca niż nam się zdawało.

Las świerkowy w Górach Kamiennych

Świerki w Karkonoszach

Świerki w zimowej szacie na grzbiecie Karkonoszy

W 2015 roku zbadano w Szwecji niezbyt wielkie, samotnie rosnące drzewo świerku pospolitego. Przez miejscowych uważane było za wiekowe (drzewo ma swą lokalną nazwę – Old Tjikko). Zapewne z uwagi na mało sprzyjające warunki północnej Szwecji i wysokość 1000 m n.p.m. nie wyróżnia się ono wcale okazałym wyglądem, jest raczej niewysokie (ok. 5m), także obwód pnia nie jest – delikatnie mówiąc – imponujący.

A jednak pozornie.

Przeprowadzono badania metodą izotopową C-14. I okazało się, że to najstarsze ze znanych nam, żyjących drzew na naszej planecie. Nie jakieś dęby, sekwoje, eukaliptusy, baobaby…

Struktura drewna uschniętego  świerkowego drzewa w zbliżeniu. Karkonosze

9550 lat !

Na taki wiek naukowcy oszacowali ów niepozorny świerk.

Przed dziewięcioma tysiącami lat ludzka cywilizacja ledwie raczkowała.

Chapeau bas! 

Jednak ten przypadek krył pewną drugą, także odkrytą tajemnicę – okazało się, że część nadziemna tego osobnika miała “zaledwie ” 600 lat – a korzenie mogły się poszczycić owym wiekiem 9550 lat. Drzewo to samodzielnie się klonowało w części nadziemnej co kilkaset lat.

Zwykle świerki żyją do 250 -300 lat i mogą osiągać ponad 50 m wysokości. Najgrubszy świerk w Lasach Państwowych rosnący na rubieży Wojkowa (część Kowar) mierzy w obwodzie 412 cm (najgrubszy świerk w Europie ma 480 cm obwodu).

Świerki w przedwieczornej śnieżycy. Gorce

Choinka, drzewko bożonarodzeniowe

Świerk w już wielu przedchrześcijańskich kulturach miał znaczenie symboliczne, później wiązano je także z historią i biblijnym drzewem poznania dobra  i zła. Sam zwyczaj choinki – czyli ubierania drzewka świerkowego w ozdoby miał początek w XVI wieku. Zwyczaj podobno wyszedł z Alzacji – zdobiono wtedy drzewko wieszając na nim jabłka oraz ozdoby z papieru. Źródła wspominają, iż Marcin Luter bardzo polubił świąteczne zdobienie choinki – a w protestanckich Niemczech szybko ten zwyczaj się upowszechnił. Nieco później także kraje katolickiej Europy środkowej i południowej poszły śladem krajów niemieckich. W Polsce pierwsze choinki w domach pojawiły się na przełomie XVIII i XIX wieku – najpierw przyozdabiano je w miastach – zapewne tam, gdzie były większe skupiska ewangelików. Później świerki i jodły zagościły w czasie świąt także pod wiejskimi strzechami. Kiedyś na naszych ziemiach żywych było wiele różnych wierzeń i zwyczajów związanych z samą choinką. Często wierzono choćby, że ukradziona w wigilię z lasu choinka przynosi szczęście. Do dziś są tacy, którzy w to mocno wierzą – zapewne, póki nie napotkają na swej drodze straży leśnej. Wierzono także, że gwiazda betlejemska wieszana na szczycie drzewka ułatwia powroty do domu przez cały nadchodzący rok.

Świerkowe drzewka – świąteczne choinki w Bazylice Krzeszowskiej

Świerk w fitoterapii

Świerk pospolity (Picea abies) od dawna jest cenionym źródłem surowca wykorzystywanym w medycynie. Jedna z baśni o karkonoskim Duchu Gór opowiada o tym, jak ukarał on laborantów – oszustów za to, że używali do wyrobu swych leczniczych specyfików gałązek świerkowych zebranych w niewłaściwym czasie – gdyż zbierali je już latem. Gałązki i igły zbiera się zimą – do marca, wtedy to, zawierają one najwięcej witaminy C a także wiele pożądanych związków organicznych w żywicy. W fitoterapii wykorzystuje się świerkowe gałązki, igły i żywicę. Gałązki i igliwie można poddać destylacji w środowisku wodnym – otrzymamy wtedy ceniony świerkowy olejek eteryczny. Olejek ma różnorodne zastosowanie – w zależności od spodziewanego działania podawany bywa zarówno doustnie jak i w formie inhalacji oraz zewnętrznie do nacierania. Podany doustnie silnie wzmaga wydzielanie żółci, pobudza wydzielanie kwasu silnego w żołądku, działa moczopędnie, także doustnie ma zastosowanie przy leczeniu zapalenia zatok. Nacierania olejkiem świerkowym pomagają przy bólach mięśniowych i nerwobólach, reumatyzmie, przyspieszają usuwanie krwiaków. Inhalacje z olejkiem świerkowym pomagają przy grypie, przeziębieniu, zapaleniu górnych dróg oddechowych, zapaleniu zatok.

Można też z gałązek i igliwia sporządzić odwar – i po dodaniu np. miodu pić szklankę 2-3 razy dziennie jako sprawdzony środek na kaszel – działa on najpierw wykrztuśnie a następnie wysuszająco. Taki odwar zawiera prócz witaminy C także cenione flawonoidy.

Więcej informacji na temat leczniczego zastosowania surowców ze świerka znajdziemy na stronie internetowej dr Henryka Różańskiego – autorytetu w dziedzinie fitoterapii.

Wiekowy świerk w Karkonoszach

Świerk obejmujący korzeniami wielki głaz.

Wpływ energetyczny świerkowych drzew na ludzki umysł

Według bioenergoterapeutów świerk wywiera na ludzki umysł pozytywny wpływ – przyspiesza podejmowanie decyzji,  dodaje pewności siebie. Pomaga przezwyciężyć lęk i nieśmiałość, ujawnia nasze mocne strony. Zachęca do podjęcia ryzyka, aby osiągnąć sukces. Jednocześnie pozwala zachować obiektywizm i realizm we wszystkich poczynaniach. Zatem – spacery w świerkowych lasach są jak najbardziej wskazane.

Dawne kultury wiązały świerkowe drzewo z nieśmiertelnością, zmartwychwstaniem, nadzieją, odrodzeniem, cierpliwością, wytrzymałością i wiarą.

Świerki w śnieżycy

Las

© Jeśli prezentowane fotografie chcą Państwo wykorzystać proszę o kontakt. Zdjęcia chronione są prawem autorskim.