Lilia złotogłów – arystokratka wśród dzikich kwiatów

Lilia złotogłów – krótko o lilii złotogłów – biologia, występowanie, ciekawe fotografie, właściwości, ciekawostki, lilia w kulturze – fotoPort.pl

Lilia, leluja i nieco romantyzmu

Czerwiec. Jasna, świeża zieleń wiosny z wolna ustępuje miejsca ciemniejszym jej odcieniom. W miejscach gdzie cień drzew miesza się z jaskrawym światłem, na pograniczu lasów i łąk napotkać możemy arystokratkę naszych dzikich kwiatów – lilię złotogłów. Przez górali zwana jest lelują a jej stylizowany wizerunek często zdobił drewniane sprzęty, elementy drewnianych góralskich domów i inne przedmioty sztuki ludowej.

Lilia złotogłów – leluja jako motyw w sztuce góralskiej

Leluja w sztuce góralskiej

Symbol lilii jest także od wieków wykorzystywany w chrześcijaństwie, stał się godłem skautingu (harcerstwa), a w heraldyce to symbol francuskiej linii Burbonów.

Lilia złotogłów (Lilium martagon) jest byliną wyrastającą ze złocistej cebulki na wysokość od 40 cm aż do ponad półtora metra. Duże, o charakterystycznym kształcie turbanu kwiaty mają ok. 7 cm średnicy. Barwa płatków w zależności od stanowiska może być różowo – czerwona, są one ciemno nakrapiane a duże pręciki z pomarańczowymi pylnikami są skierowane ku dołowi. Kwiaty zebrane w luźne grono są bardzo dekoracyjne – i to zaważyło na tym, iż dziś zobaczymy tą roślinę w stanie dzikim dużo rzadziej niż niegdyś. W erze rywalizacji przydomowych ogródków wykopywano je masowo z naturalnych siedlisk – a przed całkowitą zagładą uchroniła je ustawa o ochronie całkowitej tego gatunku. Dziś możemy zakupić jej cebulki w centrach ogrodniczych – jednak jej uprawa jest dość wymagająca.

Lilia złotogłów w górskim lesie (Góry Kaczawskie)                                            fot.Krzysztof Romańczukiewicz          www.fotoPort.pl

Atrakcyjność kwiatu lilii to także jego upojny zapach – ten jednak, w prawdziwie esencjonalnej ilości pojawia się dopiero pod koniec dnia. Związane to jest z nieprzystępnością kwiatu dla zwykłych, dziennych owadów zapylających – szansę na wonny i słodki nektar mają za to motyle z rodziny zawisakowatych wyposażone w długą trąbkę i żerujące najczęściej o zmierzchu i nocą.

Lilia była i jest obecna w naszej kulturze, często wykorzystywana przez poetów czy malarzy.

Lilia złotogłów  w Rudawach Janowickich                                                  fot.Krzysztof Romańczukiewicz          www.fotoPort.pl

Adam Mickiewicz

LILIJE

BALLADA

(z pieśni gminnej)

Zbrodnia to niesłychana,

Pani zabija pana;

Zabiwszy grzebie w gaju,

Na łączce przy ruczaju,

Grób liliją zasiewa,

Zasiewając tak śpiewa:

“Rośnij kwiecie wysoko,

Jak pan leży głęboko;

Jak pan leży głęboko,

Tak ty rośnij wysoko.”

(fragment)

Lilia złotogłów – Pogórze Karkonoskie                                                          fot.Krzysztof Romańczukiewicz          www.fotoPort.pl

Rarytas leśny

Znane jest mi miejsce w Górach Kaczawskich, gdzie liściasty las w swym podszyciu daje schronienie niezwykłej, bardzo licznej populacji tej rośliny. Gdy byłem tam po raz pierwszy w maju – zobaczyłem co krok wychodzące łodyżki z pąkami lilii – a było ich nie tysiąc ale tysiące . Wyobraźnia podsunęła mi obraz tego miejsca w połowie czerwca, podczas kwitnienia. Widziałem już jak uwieczniam to cudowne, zjawiskowe miejsce na fotografiach. Jakież gorzkie było moje rozczarowanie gdy pojawiłem się tam w zaplanowanym czasie. Sporo trzeba się było nachodzić by odnaleźć w dużym oddaleniu pojedyncze kwitnące rośliny. Pozostało nie więcej drobny ułamek z początkowej ilości kwiatów. Co się stało z całą resztą? Otóż, okazuje się że … zjadły je sarny. Zwierzęta te uwielbiają pąki kwiatowe tej rośliny i z zamiłowaniem je wyjadają. Mogłem się o tym przekonać na własne oczy podczas wizyty w tym samym lesie następnej wiosny.

Lilia złotogłów. Góry Kaczawskie                                             fot.Krzysztof Romańczukiewicz          www.fotoPort.pl

Właściwości lilii złotogłów

Niestety, mimo legend o cudownych mocach tej rośliny  w świetle współczesnych badań nad składem poszczególnych jej części nie można się tego dopatrzeć na chwilę obecną uzasadnienia dawnych przekazów o nadzwyczajnych właściwościach.

Zawartość saponin, flawonoidów, garbników i witaminy C nie decyduje o wyjątkowych właściwości leczniczych lilii złotogłów.

Z uwagi na saponiny należy być ostrożnym (roślina poza cebulką uważana jest za trującą). Niegdyś cebulka była chętnie zbierana i jako przysmak zjadana.

Więcej o ewentualnym zastosowaniu lilii znajdziecie np. tutaj.

Występowanie

Lilię złotogłów możemy znaleźć w widnych lasach mieszanych i liściastych na terenie całej Polski. Częściej występuje w górach – nawet powyżej 1000 m npm. W Sudetach dobrym miejscem do poszukiwań tych pięknych kwiatów są lasy Góra Kaczawskich, Krowiarek, Gór Bystrzyckich, Rudaw Janowickich. Prócz lasów lubią także polany i przesieki. Ogółem – jest bardziej prawdopodobne, że znajdziemy je tam, gdzie człowiek jest rzadkim gościem.

Lilia złotogłów                                                                 fot.Krzysztof Romańczukiewicz          www.fotoPort.pl

Lilia złotogłów                                                                                                 fot.Krzysztof Romańczukiewicz               www.fotoPort.pl

Wszystkie publikowane fotografie chronione są prawem autorskim i bez mojej zgody nie mogą być wykorzystywane. 

Lilia złotogłów – krótko o lilii złotogłów – biologia, występowanie, ciekawe fotografie, właściwości, ciekawostki, lilia w kulturze – fotoPort.pl Krzysztof Romańczukiewicz

Lilia złotogłów