Krajobraz z krzyżem

Krzyże na rozstajach dróg, wzniesieniach, mogiłach czy w miejscach nieszczęść od wielu wieków są częścią naszego krajobrazu. Pełnią funkcję nie tylko sakralną, związaną z religią. Poprzez powiązania z historią i kulturą jest ważną częścią naszej tożsamości. Te wiekowe, tworzone dłutem miejscowych rzemieślników krzyże zachwycają swoim prostym pięknem. Stygmaty mijającego czasu dodają im dramatyzmu i sprawiają, że kamienie przemawiają, opowiadają swoją historię.

Beskid Niski – krzyż w krajobrazie, pamiątka czasów minionych

Wilgefortis Wambierzyce fot. Krzysztof Romańczukiewicz fotoPort.pl

Św. Wilgefortis – Wambierzyce. Kaplica wnękowa. Kotlina Kłodzka

Krzyż cmentarny. Gniewoszów. Kotlina Kłodzka

Beskid Niski. Bartne było ośrodkiem skupiającym utalentowanych, łemkowskich rzeźbiarzy.

Krajobraz z krzyżem

Krzyż to element małej architektury o charakterze głównie sakralnym powszechny jest w naszym krajobrazie od kilkunastu wieków. Znak ten jako symbol ma wiele odmian – różniących się nieco graficznie – jest krzyż łaciński, krzyż grecki, krzyż maltański, krzyż św. Andrzeja, krzyż prawosławny oraz wiele innych. Prócz czysto religijnego, chrześcijańskiego znaczenia kultowego był i jest wykorzystywany jako symbol upamiętnienia ludzi czy dramatycznych historii. Często stawiano go jako dziękczynne wotum czy też znak opiekuńczy nad domem, miejsowością. Znajdziemy go na rozstajach dróg, mogiłach, w miejscach tragedii – odczytywany bywa jako ostrzeżenie dla żyjących i przypomnienie, upamiętnienie minionych zdarzeń.

Krzyże są ważną częścią materialnej spuścizny historycznej danego regionu – w zestawieniu poniżej obecne są głównie zachowane krzyże z terenów, na których po drugiej wojnie nastąpiła wymiana ludności. Symbole te to często jedyna pamiątka po wcześniejszych mieszkańcach. Przykładem może być jest Beskid Niski czy Dolny Śląsk. W dawnym łemkowskim Bartnem pracowało wielu utalentowanych rzeźbiarzy a ich dzieła w postaci kapliczek czy krzyży na mogiłach zachwycają surowym pięknem. Odnaleźć je można w najbliższej i dalszej okolicy szukając miejsc po dawnych wsiach czy cmentarzach. Także na miejscach pochówku wciąż użytkowanych zachowało się sporo zabytkowych kamiennych krzyży.

Symbol ten dziś stawiany jest często jako rodzaj upamiętnienia – najwięcej widzimy ich przy drogach, w miejscach tragicznych wypadków. Kilkanaście lat temu, na przełomie wieków stawiane były często krzyże milenijne. Niestety, sporo jest takich, których jedyną cechą wyróżniającą jest wielkość. Cóż, miejscowych rzeźbiarzy – kamieniarzy zastąpiły firmy stawiające konstrukcje stalowe.