Kamień wiekowy w Karkonoszach 1850-1859

Kamień wiekowy z rytem 1853 – przy leśnej drodze na stoku Warzelni pomiędzy Sosnówką  a Borowicami

… na początku był kamień

Wędrując leśnymi drogami po Karkonoszach i ich pogórzu a także w Górach Izerskich napotkamy kamienie z wyrytym rokiem. Jest ich w sumie kilkadziesiąt. Najczęściej wyryta data upamiętniała czas budowy leśnej drogi. Przeważają kamienie wiekowe w formie prymitywnych słupków, lecz daty ryte były także na naturalnych kamiennych blokach czy skałkach. Czasem kamienie takie stoją w miejscach gdzie niegdyś postawiono domostwa  – i wtedy data dotyczyła ich budowy. Dziś jednak często się zdarza, że po budynku nie ma już śladu – a odnaleziony wiekowy kamień wciąż opowiadają swoją historię. Pozostał świadkiem dziejów tych terenów.

Karkonosko-izerski kamienny endemit

Kamienie z wyrytą datą (rokiem) przy leśnych drogach są spotykane właściwe tylko w paśmie Karkonoszy i Gór Izerskich – to charakterystyczna dla tego terenu – można by określić – forma (samo) upamiętnienia budowniczych tych dróg. Także i dziś spotykamy przy nowych trasach transportowych analogiczne kamienie – aczkolwiek bogatsze w informacje, często nawet wyliczające finansową wartość inwestycji. Nie sposób jednak odnieść dzisiejszego sposobu tworzenia dróg z pracą jaką wykonywali miejscowi górale ponad sto pięćdziesiąt lat temu. Za pomocą siekiery i piły karczowali las, za pomocą łomu, kilofa i szufli niwelowali teren. Bywało, że kuli litą skałę młotem i dłutem, czasem dokonywali odstrzał dynamitem. W ten niezwykle ciężki i pracowity sposób zastępowali wątłe górskie ścieżki czy wręcz całkowite bezdroża drogami,  celem których było uprzystępnienie i wykorzystanie dzikich jeszcze wtedy Karkonoszy. Dzięki owym pamiątkom w postaci kamieni wiekowych możemy odtworzyć w przybliżeniu proces pokrycia tych gór siecią leśnych dróg – część z nich później stała się drogami dojazdowymi do schronisk  czy leśnych osad.

W innych pasmach górskich Sudetów podobnych kamieni z rytem datującym drogi  praktycznie nie znajdziemy – spotykane są za to jeszcze starsze kamienie, czasem z rytymi datami i symbolami wyznaczjące granice dawnych posiadłości.

1854 – kamień wiekowy z rytem 1854 na skrzyżowaniu leśnych dróg na zboczach Olszynki, pomiędzy Przesieką a Jagniątkowem

Mapa, przypadek, ciekawość

Możemy sami prowadzić poszukiwania kamieni wiekowych, to inspirujące wędrówki – wystarczy dobra mapa, ciekawość połączona z odrobiną spostrzegawczości a pomóc może też przypadek – wedrówka w górskim lesie zamienia się w całkiem emocjonującą zabawę w odkrywanie mało znanej przeszłości. Z pewnością jeszcze jest sporo kamieni dotychczas nie opisanych (sam kilka takich znalazłem).

Poszukiwania datowanych kamieni w Karkonoszach, Pogórzu i Górach Izerskich prowadzę od kilku lat, są one jakby uzupełnieniem planowanych zwykle także w innym celu wycieczek, w poszukiwaniach pomagają mapy turystyczne o dużej skali odwzorowania, część z nich ma naniesione położenie kamieni wiekowych. Niedawno znalazłem także dość rozbudowany wątek o kamieniach przydrożnych na  forum strony  www.przesieka.pl – jednak, nie jest to kompletny  zbiór, ani też niestety nie jest już aktualny. Wiele kamieni znika, najczęściej podczas prac leśnych, czasem bezpowrotnie a niekiedy znajdują się o kilkaset metrów dalej… a przypuszczalnie pewnie też lądują w ogrodzie przy jakiejś willi jako podstawka pod grill.  Świetnie było by, gdyby opieką nad tymi zabytkami zainteresowały się nadleśnictwa.

Kamienie wiekowe lat 1850 -1859

Dekada lat 1850  niejako rozpoczyna okres energicznej rozbudowy karkonoskich dróg leśnych. Znane są mi w chwili obecnej trzy takie kamienie – kolejno z rytem  :

1853 – Kamień wiekowy z rytem 1853 – prz leśnej drodze na stoku Warzelni pomiędzy Sosnówką Górną a Borowicami

Zobacz na mapie

1854 – kamień wiekowy z rytem 1854 na skrzyżowaniu leśnych dróg na zboczach Olszynki, pomiędzy Przesieką a Jagniątkowem

Zobacz na mapie

1856 – kamień wiekowy z rytem 1856 przy drodze na skraju Jagniątkowa

©   Jeśli prezentowane fotografie chcą Państwo wykorzystać proszę o kontakt. Zdjęcia i tekst chronione są prawem autorskim.