Dziewięćsił bezłodygowy - występowanie i ciekawostki

Dziewięćsił – magiczna dziewiątka na górskiej łące

9 sił

Dziewiećsił jako motyw zdobniczy starej góralskiej chaty w Chochołowie

Dziewięćsił jako motyw zdobniczy starej góralskiej chaty w Chochołowie

Dziewięćsił bezłodygowy swym oryginalnym pięknem zwracał na siebie uwagę już od bardzo dawna. Motyw kwiatu przypominającego słoneczną tarczę z charakterystycznie promieniście odchodzącymi od króciutkiej łodygi pierzastymi liśćmi obecny jest w różnych kulturach. U nas najbardziej znane jest wykorzystywanie stylizowanego dziewięćsiła w zdobnictwie górali podhalańskich – szczególnie upodobali go sobie cieśle zdobiący balustrady góralskich domów. To także górale nadali mu nazwę – a nawiązuje ona do ich przekonania, iż jest to roślina dysponująca mocą magiczną. Nie jedną jednak, ale posiada aż dziewięć różnych magicznych sił. Wśród alpejskich górali rozpowszechnione było zaś przekonanie, iż wysuszony kwiat z liśćmi zatknięty nad wejściem do domostwa chronił go przed uderzeniem pioruna.

Carlina acaulis czyli dziewięćsił

Niegdyś dziewięćsił pełnił rolę naturalnej prognozy pogody – obserwowano jego kwiaty, gdyż przed załamaniem pogody (gdy wzrasta wilgotność) płatki otaczające kwiat zamykają się (czynią to także przed nadejściem nocy) a otwierają gdy nadchodzi słoneczny dzień.

Otwierający płatki “na pogodę” dziewięćsił bezłodygowy

Odarty z magi i nieco zapomniany

Od bardzo dawna, co najmniej od średniowiecza człowiek znał i wykorzystywał lecznicze właściwości tej rośliny. Do specyfików stosowano sproszkowany, wysuszony korzeń – a leczono nim zaburzenia trawienne, choroby układu moczowego, jako środek napotny czy zewnętrznie do leczenia trudno gojących się ran. Dzisiejsza nauka potwierdza zawartość związków czynnych, które mogą korzystnie działać na nasz organizm (np. inulina ). Jednak, oficjalnie dziewięćsił już nie jest surowcem zielarskim.

Dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis) jest wieloletnią rośliną chronioną i występuje na suchych, słonecznych zboczach wzniesień pogórza i gór przekraczając nawet wysokość 2000 m npm. W Polsce rośnie cztery gatunki dziewięćsiłów – prócz bezłodygowego najbardziej powszechnym jest dziewięćsił pospolity ( zdjęcia poniżej).