Cienie pod miłkowską szubienicą. Opowieść listopadowa

Straconka

Podobnie jak inne szubienice tak i ta, miłkowska postawiona została na wzgórzu – fundator Carl Heinrich von Zierotin zadbał aby kara miała także działanie prewencyjnie, aby każdy z daleka mógł dostrzec ciała wisielców wykonujące ruch wahadła w rytm uderzeń wiatru. Widok ten zapewne zapadał głęboko w pamięć i był wymownym ostrzeżeniem.

Bez pochówku

Mroczny obraz trwał długo po egzekucji a wzbogacały go złowieszcze stada wron i kruków, które gromadnie żerowały na rozkładających się ciałach skazańców. Powieszonych nie grzebano dopóki ich ciała na wskutek rozkładu same nie spadły z szubienicznego sznura. A i później – jak mówią kroniki – pochówek wcale nie był pewny. Znany jest przypadek gdy zwłoki straconego na miłkowskiej szubienicy Hansa Müllera już po 9 dniach od egzekucji spadły pod szubienicę. Stało się to w dzień Świętego Mikołaja 1715 roku. Wezwany kat, którego zajęciem były także grzebanie skazanych jedynie odwrócił nieszczęśnika twarzą do ziemi, pozostawiając bez pochówku, na pastwę dzikich zwierząt. Najprawdopodobniej nie otrzymał on od rodziny lub przyjaciół nieboszczyka spodziewanego wynagrodzenia za wykopanie płytkiego dołu pod szubienicą. Jeszcze bardziej dziś szokuje nas fakt, że ów pechowiec został powieszony za kradzież. Podobnie zakończył tu żywot Hans Krause, który dopuścił się o oszustwa opiewającego na wartość  20 funtów ryb.
Historie związane z miłkowską szubienicą pełne są krwawych i okrutnych dramatów.

14 października 1701 roku

Opowieści te mimo ciężkiej aury gwałtownych śmierci – i jak się dziś wydaje barbarzyńskich przepisów ówczesnego prawa magnetyzują wyobraźnię. Te straszne wydarzenia w połączeniu z miejscem gdzie wciąż możemy dotknąć ruin szubienicy – to sprawia, że czasem nasza wyczulona wyobraźnia odtworzy szmer podnieconego barwnego tłumu zgromadzonego tu 14 października 1701 roku.

Mimo zimnej, słotnej pogody od samego świtu ściągały tu rzesze wieśniaków z Arnsdorf, Krummhübel, Steinseiffen i wielu innych, dalej położonych wsi. Przybyła też spora grupa mieszczan i urzędników cesarskich z Hirschbergu. Większość przybyła tu pieszo, część konno a bogatsi szlachcice i urzędnicy nadjeżdżali w karocach, kupcy na swych wozach – wraz z całymi rodzinami i służbą. Takiego wydarzenia śląska prowincja Królestwa Czech jeszcze nie widziała. Każdy chciał być bliżej, widzieć lepiej. Bezdrzewne wzgórze Galgen Berg pokrywało falujące, gwarne morze głów- sponad których na wierzchołku wzniesienia wyrastała wysoka na kilka metrów murowana cylindryczna budowa a wieńczące ją kamienne słupy podtrzymywały prostą konstrukcję z belek.

Około południa zza wzgórza na drodze z Hirschbergu pojawiły się dwa zabudowane, wysokie wozy zaprzężone w czwórki ciężkich koni. W dwóch szeregach otaczało je kilkunastu uzbrojonych konnych. Na ten widok tłum mocniej zafalował i przeleciał szum ludzkich głosów podobny do gwałtownego wiatru przebiegającego przez wzgórze. Wśród ciżby zwolna otwierał się przejazd dla kawalkady konnych ku wierzchołkowi. Wszyscy zwracali swe głowy ku wozom ze skazańcami.

Tak mógł wyglądać ten dzień.
14 października 1701 roku na wzgórzu Galgen Berg w dobrach Arnsdorf, pod szubienicą debiutujący w tym dniu młody kat Johann Heinrich Kühn udowodnił, iż dobrze przygotował się do tej ważnej chwili. Z wprawą i precyzją jego miecz pozbawił kolejno głów : Georga Exnera, jego żonę Marię Exner  a w chwilę później głowę straciła  ich córka Rosina oraz syn – także Georg. Kat złożył sprawnie zwłoki starszych Exnerów  do wykopanego obok szubienicy płytkiego dołu i zgodnie z wyrokiem przebił ich serca osikowymi kołkami zakończonych zaostrzonym żelaznym okuciem. Po chwili między nogi tych zwłok wrzucił głowy ich dorosłych dzieci.
Czy krzyczeli, czy błagali o litość a może słali światu przekleństwa tuż przez świstem zimnej stali? Z grzbietu odległych o krok Karkonoszy każdej jesieni spada w doliny z podobnym świstem dziki, zimny wiatr, łamie nocą nagie drzewa. Wycie wichru słychać w każdym okolicznym domu. Wydarzenie to przez wieki było tematem miejscowych opowieści, szczególnie w takie wietrzne, jesienne dni.

Ruiny szubienicy na Straconce, Miłków – Pogórze Karkonoskie

Wina i kara

Pozostaje jednak pytanie – cóż takiego uczyniła owa rodzina, że cesarski sąd w Pradze wydał tak straszny wyrok ? Exnerowie mieszkali w niewielkim wówczas Krummhübel – zapewne zajmowali się zielarstwem, hodowlą lub tkactwem jak większość mieszkańców tej okolicy. Jednak do władz kryminalnych w Hirschbergu dotarła informacja, że w chacie Exnerów dzieje się coś wbrew prawom ludzkim i boskim. Niemowlę które widzieli sąsiedzi nagle zniknęło. Wcześniej widziano Rosinę z ciężarnym brzuchem choć to skrzętnie ukrywała. Dla komisji kryminalnej to wystarczyło by rozpocząć śledztwo, tym bardziej, że wstępne zeznania sąsiadów były zgodne – Rosina zaloty wszystkich kawalerów odrzucała. I wkrótce, w toku śledztwa przedstawiono rodzinie zarzuty: starsi Exnerowie zostali oskarżeni o dzieciobójstwo a rodzeństwo o kazirodztwo. Zgładzone niemowlę miało pochodzić właśnie z tego kazirodczego związku. Nie wiemy czy komisja kryminalna musiała wydać zgodę na użycie tortur by uzyskać zeznania. Praski sąd uznał dowody za wystarczające i wydał wyrok.

Szubieniczny szlak

Ród Exner był pod Karkonoszami równie liczny i znany jak ród Bachledów pod Tatrami. I dziś, mimo burz historii, przesiedleń i wysiedleń możemy spotkać w okolicy to nazwisko.
Ruina szubienicy na Straconce nieopodal Miłkowa i Ściegien nie jest jedynym tego typu zabytkiem na Dolnym Śląsku – podobne, o różnym stopniu zachowania znajdują się jeszcze w okolicach Lipy (Góry Kaczawskie), Wojcieszowa (najlepiej zachowana szubienica, Góry Kaczawskie), Złotników Lubańskich (niestety została przebudowana w latach 70 ub.wieku i zamieniona w obiekt gastronomiczny … ), Mościsko (Przedgórze Sudeckie). Fotografie większości z nich można zobaczyć poniżej.

W latach 2007-2009 wykonano badania archeologiczne na miłkowskiej Straconce – wiele na nowo poznanych faktów zawdzięczamy właśnie tej pracy – warto zobaczyć zdjęcia szczątków skazańców pochowanych pod szubienicą i zapoznać się z wynikami tych badań na stronie Stowarzyszenia Ochrony i Badań Zabytków Prawa.

Słowniczek niemieckich historycznych nazw geograficznych użytych powyżej :
Arnsdorf – dziś Miłków
Galgen Berg – dziś Straconka
Hirschberg – dziś Jelenia Góra
Krummhübel – dziś Karpacz
Steinseiffen – dziś Ściegny

© Jeśli prezentowane fotografie chcą Państwo wykorzystać proszę o kontakt . Zdjęcia i tekst chronione są prawem autorskim.

Wydarzenia spod szubienicy w Miłkowie – historia, dramaty – fotoport.pl – Krzysztof Romańczukiewicz – Ruiny szubienic na Dolnym Śląsku -szubienica w Miłkowie na Straconce