Krzyże
Symbol ten obecny na naszych jako element małej architektury krajobrazu od kilkunastu wieków. Znak ten ma wiele odmian różniących się nieco – jest krzyż łaciński, krzyż grecki, krzyż maltański, krzyż św. Andrzeja, krzyż prawosławny oraz inne. Prócz czysto religijnego, chrześcijańskiego znaczenia kultowego był i jest wykorzystywany jako symbol upamiętnienia ludzi czy dramatycznych zdarzeń. Obecny na rozstajach dróg, mogiłach, w miejscach tragedii odczytywany jest jako ostrzeżenie dla żyjących i przypomnienie, upamiętnienie minionych zdarzeń.
Krzyże są ważną częścią materialnej spuścizny historycznej danego regionu – w prezentowanym poniżej zestawie obecne są głównie zachowane krzyże z terenów, na których po drugiej wojnie nastąpiła wymiana ludności. Krzyże te to często jedyna pamiątka po wcześniejszych mieszkańcach. Przykładem może być jest Beskid Niski czy Dolny Śląsk. w dawnym łemkowskim Bartnem pracowało wielu utalentowanych rzeźbiarzy a ich dzieła w postaci kapliczek czy krzyży na mogiłach zachwycają surowym pięknem. Można je odnaleźć w najbliższej i dalszej okolicy szukając miejsc po dawnych wsiach czy cmentarzach. Także na aktualnych miejscach pochówku zachowało się sporo zabytkowych kamiennych krzyży.
Symbol ten dziś stawiany jest często jako rodzaj upamiętnienia – najwięcej widzimy ich przy drogach, w miejscach tragicznych wypadków. Kilkanaście lat temu, na przełomie wieków stawiane były często krzyże milenijne. Niestety, sporo jest takich, których jedyną cechą wyróżniającą jest wielkość. Cóż, miejscowych rzeźbiarzy – kamieniarzy zastąpiły firmy stawiające konstrukcje stalowe.
