Lepieżnik - niepozorny gigant - kwiaty przedwiośnia

Lepiężnik – niepozorny gigant

Delikatne kwiatki zebrane w koszyczki – a te w grona – lepiężnik biały widziany z bliska

Lepiężnik czyli uroda w szczególe

Każda otwierająca pąki roślina spotykana na przedwiośniu czy wczesną wiosną w górach wywołuje euforię – oto, w końcu pojawiają się tak wyczekiwani wysłannicy nowej pory roku. Lepiężnik należy niewątpliwie do tych pierwszych zauważanych kwiatów – czasem nawet już w końcu lutego wystawia nieśmiało swe główki by zerknąć – czy aby już można zakwitnąć? Występuje gromadnie, najchętniej w miejscach mokrych – nad potokami, w nieckach dolinek gdzie zbiera się woda z topniejących śniegów. Kwiaty tej rośliny widziane z perspektywy wzroku człowieka nie wydają się grzeszyć nadmiarem urody – białawe ( lepiężniki: biały i wyłysiały) lub różowe (l. różowy) koszyczki skupione na grubej i zwykle krótkiej, łuskowatej jakby mięsistej łodydze … Gdy jednak nachylimy się i uważniej skierujemy spojrzenie to ukaże się nam urokliwy świat małych, całkiem delikatnych kwiatków zebranych w skomplikowanym świecie metropolii lepiężnikowego kwiatostanu. A przy tym inaczej wyglądają zwieńczenia krótkich łodygi z zebranymi w grono koszyczkami z kwiatami żeńskimi a inaczej te z kwiatami męskimi (lepiężniki to rośliny dwupienne).

Lepiężnik (Petasites) jest reprezentowany w Polsce przez cztery gatunki : lepiężnik biały, wyłysiały, różowy i kuternowaty.

Złożona budowa kwiatostanu lepiężnika – tuż przed właściwym kwitnieniem

Dziś mały jutro wielki – udana strategia

Kwiaty lepiężnika pojawiają się nim rozwiną się jego liście – lecz, gdy w maju – czerwcu liście już wyrosną – to są ogromne. Prawdopodobnie to największe liście wśród rodzimych roślin, mogą osiągać metr średnicy. Parasolowate, na odpowiednio grubych łodygach przykrywają szczelnie czasem całe ary odpowiadającego im terenu. W ten sposób lepiężnik bezwzględnie realizuje swą strategię – odgrodzić od słonecznych promieni wszystkie inne konkurencyjne na tym obszarze rośliny, przykryć je cieniem, by pozbawione energii skarlały i zwiędły. To bardzo skuteczna strategia, tym bardziej, że lepiężnik ma jeszcze jedną groźna broń do ochrony swych stanowisk. Nim jego liście wyrosną to kłącza wydzielają do gleby aktywne związki, które hamują rozwój innych roślin – tzw. fitoncydy. Umiłowanie do wody i duże na nią zapotrzebowanie zobaczymy u tej rośliny nie tylko w jej wyborze stanowisk. Poprzez specjalną rynienkę w łodydze liściowej lepiężnik zbiera skrzętnie wodę atmosferyczną ze swego olbrzymiego liścia wprost do systemu korzeniowego. Dodatkowo ma on także spore możliwości pochłaniania wody wprost przez liście.

Ogromne lepiężnikowe liście mogą mieć nawet metr średnicy – pod ich zwartą powierzchnią panuje cień i wilgoć

Apteka znad potoku – nie tylko na alergie

Liście i kłącza lepiężnika są surowcami zielarskimi i zawierają w sobie wiele substancji czynnych pomocnych m.in. w leczeniu stanów alergicznych. Substancje te działają także rozkurczowo, żołciopędnie i wykrztuśnie. Niestety, surowiec zielarski lepiężnika zawiera także pewną ilość niepożądanych alkaloidów – i wskazane jest, by kuracja lepiężnikowa nie trwała dłużej niż 2-3 tygodnie. Obszerniej o zastosowaniu lepiężnika w fitoterapii pisze dr Henryk Różański.