Miejsca opuszczone - Kruzwiese - Gniewczyce

Kreuzwiese – tu już nikt nie mieszka … (Gniewczyce)

Kreuzwiese – Gniewczyce

Rudawy Janowickie pełne są urokliwych miejsc – i nie mam na myśli tu jedynie licznych, malowniczych grup skalnych rozsianych po zalesionych stokach. Góry te odkryją przed dociekliwym liczne niespodzianki. Prócz tych bardziej lub mniej znanych przyrodniczo-krajobrazowych walorów odszukamy tam także zapomniane miejsca ze specyficzną aurą.

Do takich miejsc należy nieistniejąca dziś osada Kreuzwiese – Gniewczyce.

Kreuzwiese – Gniewczyce

Siadając na kamieniu pewnie nie podejrzewasz, że był on był progiem czyjegoś domu … może jednak usłyszysz szelest szybko przewracanych kartek kalendarza… a może to jednak tylko szum targanych wiatrem suchych liści ze zdziczałego sadu.

Licząca kilkanaście domów, położona u podnóża Wołka osada nie wybiła się nigdy na administracyjną samodzielność i mimo że oddalona to należała do Mniszkowa (w tamtych czasach – do Waltersdorf). Zobacz dawną mapę.

Początek Kruzwiese to prawdopodobnie XVI wiek – od tegoż czasu prężnie rozwijające się górnictwo w Mniszkowie i w nieco dalej położonej Miedziance (Kupferberg) oraz towarzyszące mu hutnictwo sprawia, iż znacznie wzrasta zapotrzebowanie na drewno i węgiel drzewny. Tak powstała wysoko już w górach położona ( ok.700 m npm) osada drwali i kurzaków wypalających węgiel drzewny. Założono ją w górnej części łąki o nazwie Kruzwiese którą używano już wcześniej do wypasów – czyli krzyżowej łąki a współczesna nazwa to Hala Krzyżowa. Nazwa ta wzięła się od krzyża pojednania (pokutnego), który stał przy drodze nieopodal osady – zapewne już jakiś czas przed jej założeniem. Kamienny krzyż z wyrytym toporem upamiętniał według ustnych przekazów śmierć młodego czeladnika – rzeźnika, któremu śmiertelne rany zadał w sprzeczce jego kolega po fachu.

Wejście do jednej z zachowanych piwniczek. Kreuzwiese – Gniewczyce

Znikający kamienny krzyż

Ten ciekawy zabytek w ostatnich siedemdziesięciu latach znikał dwukrotnie – pierwszy raz w bałaganie powojennym – lecz odnaleziono go w 1972 roku i postawiono powyżej przełęczy Rędzińskiej . Jednak w 1989 roku został z tego miejsca wykopany i skradziony – i niestety do dziś go nie odnaleziono. Tutaj zobaczymy jego archiwalne zdjęcie.

(Więcej o krzyżach pojednania).

Osada której nazwa po 1946 roku brzmiała Gniewczyce była po wysiedleniu ludności niemieckiej zapewne zasiedlona przez Polaków których wysiedlono jak możemy przypuszczać właśnie z Gniewczyc na dawnych polskich kresach (gmina Janów Poleski, powiat Drohiczyn). Zupełnie odmienne warunki bytowania – górski klimat, narzucony, nierealny ustrój polityczno-gospodarczy, zapaść cywilizacyjna po wojnie – to wszystko sprawiało, że polscy przesiedleńcy którzy trafiali ze swojskich nizin Polesia w obce Sudety nie wytrzymywali długo w nowym miejscu. Wkrótce po wojnie Gniewczyce opustoszały. A może ktoś zna historię ostatniego mieszkańca ? (Proszę o kontakt)

Najbardziej reprezentacyjnym i znanym budynkiem Kreuzwiese była zachwalana w okolicach z uwagi na dobrą kuchnię i napitki gospoda Kreuzschänke położona przy samej drodze z Mniszkowa do Rędzin, około dwustu metrów za usadowioną w górze po prawej osadą. Zobacz ciekawą archiwalną fotografię gospody.

Dziś miejsca po domostwach znaczą głównie stare, często leżące dramatycznie i nienaturalnie drzewa. Wzniesienia ruin już nie są mocno zaznaczone, największe fragmenty ścian pozostały po wspomnianej gospodzie. Sporo jest jeszcze zachowanych niewielkich piwniczek. Poprzez środek polany na której usadowiona była osada płynie strumyk a wiosną część łąki jest mocno podmokła – w kwietniu królują tu białe łany kwitnącej śnieżycy.

Aby trafić na łąkę gdzie znajdziemy pozostałości osady możemy wybrać się z Mniszkowa ( dawna bita droga wiedzie malowniczym i widokowym grzbietem w kierunku Rędzin) lub idąc turystycznym szlakiem z (na) Wołka przechodzimy górnym skrajem owej polany z ruinami. Najlepszą porą na odnalezienie resztek Gniewczyc jest wczesna wiosna lub późna jesień – wtedy gdy bujna zieleń wszystkiego sobą nie zakryje. Ruiny pojedynczych rozrzuconych domostw znajdziemy także wędrując wzdłuż dawnej drogi w kierunku Rędzin.