Kamienny świadek zabójstwa – krzyż pojednania (pokutny)
Krzyż pojednania – Dolny Śląsk, okolice Goli Świdnickiej fot. Krzysztof Romańczukiewicz
Kamienne krzyże opowiadają krwawe dramaty
W bardzo wielu miejscowościach Dolnego Śląska natknąć się można na kamienne krzyże – zwykle są wielkości około metra, wyrzeźbione dość prosto, bywa, że nawet prymitywnie. Najczęściej były pozbawione detali – czasem proste ryty przedstawiają narzędzie, którym zadano śmierć (rzadziej były one przedstawiano w formie wypukłej płaskorzeźby).
Zbrodnie w afekcie na rozstajach dróg
Krzyże stawiano w miejscu dokonania zabójstwa na mocy umowy pojednawczej pomiędzy dwiema rodzinami zwykle w miejscu dokonania zabójstwa – czyli odebrania życia w czasie pokoju – były to czyny popełnione w afekcie np. podczas bójki.Jeśli zbrodnie popełniane były rozmyślnie, z premedytacją i były zaplanowane to podlegały innym, znacznie surowszym prawom. Krzyż pojednania, który wcześniej nazywano krzyżem pokutnym (skutek niedokładnego tłumaczenia z niemieckiego) spotykamy głównie w tych częściach Polski, w których w średniowieczu i później obowiązywały prawa związane z osadnictwem niemieckim. Umowa pojednawcza miała na celu zadośćuczynienie poszkodowanej na skutek zabójstwa rodzinie i obejmowała różne formy. Głównym sposobem było finansowe wsparcie dzieci czy żony zabitego, sam zaś krzyż był tylko formą upamiętnienia osoby której odebrano życie. Miało pomóc także jego duszy, gdyż przy krzyżach zwyczajowo odmawia się modlitwy za zmarłych.
Czasem krzyże pojednania stawiano na rozstajach dróg niedaleko miejsca zbrodni, czy przy kościołach – tak, aby modlitwy za duszę zabitego były częstsze. W późniejszych wiekach porozrzucane po okolicy krzyże zbierano w jednym miejscu – często je spotykamy jako elementy murów kościelnych czy jako „romantyczne” akcenty dawnych przypałacowych założeń parkowych.
Trzy krzyże pojednania (pokutne) – oklice Jaksina. Z biegiem setek lat krzyże często traciły ramiona – pękały one na skutek działania mrozu i wody czy też ulegały uszkodzeniom mechanicznym.
Krzyż lub kapliczka by o duszy ofiary wspominać mogli wędrowcy
Czasem, jeśli takie były postanowienia umowy pojednawczej między rodzinami zabitego i zabójcy zamiast krzyża wykonywano kapliczkę z kamienia – kapliczkę pojednania (kapliczka pokutna). Krzyże i kapliczki były rzeźbione z różnych materiałów – najczęściej wykorzystywano taki rodzaj kamienia, który był najbardziej popularny wśród okolicznych kamieniarzy. Dziś monolityczne krzyże mają często utrącone ramiona – to skutek naturalnej erozji (pękanie na skutek oddziaływania temperatur, wody, naprężeń) lub innego oddziaływania przyrody ( np. przewrócenie się drzewa) oraz niestety, dość często przyczyną uszkodzeń jest nieostrożna działalność człowieka ( prace polowe, budowlane, drogowe). Zdarza się też, że prace ziemne odsłaniają zapomniane i zasypane krzyże.
Krzyż pojednania (pokutny) z napisem „memento”- okolice Miedzianki
Miejscem w pobliżu Wrocławia, gdzie znajdziemy zespół aż czterech krzyży pojednania jest Wierzbna (między Żarowem a Świdnicą tu mapka ) – w bardzo klimatycznym, zapomnianym parku dawnego pałacu opata i klasztoru. Dodatkowo, w pobliżu miejscowości na polach są jeszcze dwa kamienne krzyże.
Kamienny krzyż pojednania (pokutny) w okolicy Czernicy (Góry Kaczawskie) z rytem miecza
- Piękny, wysoki na 240 cm krzyż w lesie nieopodal meijscowości Kijowice – ryt Chrystusa Ukrzyżowanego oraz klęczącego rycerza – zabitego Konrada, z datą jego tragicznej śmierc i – 1357 .
- Psary – krzyż w dawnym porku przypałacowym, dziś to las
- Krzyż w lesie nieopodal meijscowości Kijowice – ryt Chrystusa Ukrzyżowanego
- Maltański krzyż pojednania z okolic Goli Świdnickiej
- Krzyż pojednania w murze przykościelnym – wyryte narzędzia zbrodni. Miłków
- Psary – krzyż w dawnym porku przypałacowym, dziś to las
- Krzyż pojednania (jeden z czterech) w dawnym parku przy pałacu opatów w Wierzbnej
- Krzyż pojednania w dawnym parku przy pałacu opatów w Wierzbnej
- Trzy krzyże pojednania – oklice Jaksina
- Trzy krzyże pojednania w murze przykościelnym – Miłków
- Cztery krzyże pojednania pod kościelnym murem w miejscowości Słup
- Krzyż pojednania (jeden z trzech) – oklice Jaksina
- Psary – krzyż w dawnym porku przypałacowym, dziś to las
- Piękny, wysoki na 240 cm krzyż w lesie nieopodal meijscowości Kijowice – ryt Chrystusa Ukrzyżowanego oraz klęczącego rycerza – zabitego Konrada, z datą jego tragicznej śmierc i – 1357 .
- Krzyż pojednania (jeden z czterech) w dawnym parku przy pałacu opatów w Wierzbnej
- Maltański krzyż pojednania z okolic Goli Świdnickiej
- Krzyż pojednania w Sobótce Zachodniej
- Krzyż pojednania pod kościelnym murem w miejscowości Słup
- Krzyż pojednania i kapliczka pojednania pod kościelnym murem w miejscowości Słup
- Krzyż pojednania na Przęleczy Kowarskiej – najwyżej połozony tego typu zabytek w Polsce
- Okolice Mysłakowic – krzyż pojednania z rytem miecza
- Okolice Mysłakowic – krzyż pojednania z rytem miecza
© Jeśli prezentowane fotografie chcą Państwo wykorzystać proszę o kontakt . Zdjęcia i tekst chronione są prawem autorskim.
